1. Tên quy trình: Quy trình sản xuất cây đậu đũa
2. Thông tin chung
2.1. Xuất xứ của quy trình
Kết quả thực hiện đề tài nghiên cứu; tổng kết thực tiễn sản xuất cây đậu đũa trên địa bàn tỉnh; tham khảo các quy trình từ chương trình, dự án đã thực hiện.
2.2. Phạm vi, đối tượng áp dụng
Áp dụng cho sản xuất cây đậu đũa trên địa bàn tỉnh Sơn La.
3. Nội dung quy trình
3.1. Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh
3.1.1. Yêu cầu về nhiệt độ
Cây đậu đũa là cây thích khí hậu nóng, nhiệt độ ban ngày thích hợp là 25-35oC và nhiệt độ ban đêm không dưới 15oC
3.1.2. Yêu cầu về mưa và độ ẩm
Đậu đũa có khả năng chịu hạn khá tốt, đồng thời sinh trưởng phát triển tốt trong mùa mưa có độ ẩm cao, nơi có lượng mưa nhỏ đến vừa. Trồng trong mùa nắng chăm tưới nước, đậu đũa mọc tốt như trong mùa mưa.
3.1.3. Yêu cầu về ánh sáng
Cây sinh trưởng tốt trong điều kiện nhiều ánh sáng
3.1.4. Yêu cầu về đất đai
Đậu đũa ưa đất thịt nhẹ, tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có độ pH từ 6,0-7,0.
3.2. Kỹ thuật trồng và chăm sóc
3.2.1. Tiêu chuẩn cây giống/hạt giống
Đảm bảo theo quy chuẩn, tiêu chuẩn theo quy định về cây giống.
3.2.2. Thiết kế vườn trồng, làm đất
Lên luống: Luống cao hay thấp phụ thuộc vào tầng đất mặt, mực nước ngầm và thời vụ gieo trồng. Những chân ruộng có mực nước ngầm cao, thời vụ mưa nhiều thì lên luống cao hơn để chống úng. Thông thường, độ cao của luống vụ hè thu là 30cm, vụ thu đông 25cm, vụ đông xuân và xuân hè 18-20cm. Mặt luống rộng 90-100cm, rãnh rộng 30-40cm. Đất được cày rồi phơi ải ít nhất 1 tuần.
3.2.4. Mật độ và khoảng cách trồng
Gieo 2 hàng trên luống, hàng cách hàng 60-65cm, hạt cách hạt 10-15 cm. Gieo xong phủ đất kín hạt dày 1cm, sau đó tưới nhẹ trên mặt luống. Lượng hạt giống 20-35kg/ha phụ thuộc vào giống và tỷ lệ nảy mầm của hạt giống. Nếu kích thước hạt to, tỷ lệ nảy mầm thấp thì cần tăng lượng hạt giống.
3.2.5. Thời vụ và kỹ thuật trồng
- Thời vụ: Đậu đũa có thể trồng được quanh năm. Vụ đông xuân gieo hạt tháng 1, vụ xuân hè gieo hạt tháng 3, vụ hè thu gieo hạt tháng 5, vụ thu đông gieo hạt tháng 8-9 dương lịch.
- Kỹ thuật trồng:
Hạt giống trước khi gieo nên ngâm vào nước ấm (2 sôi, 3 lạnh) khoảng 1 giờ, sau đó vớt ra, ủ vào khăn ẩm. Mỗi ngày kiểm tra hạt 1 lần và phun nước bổ sung rồi tiếp tục ủ cho đến khi hạt nứt nanh thì đem gieo.
Lưu ý: tránh tưới quá nhiều sau khi gieo, hạt hút nước nhanh làm rách vỏ hạt, hạt không mọc được.
3.2.6. Chăm sóc
- Phân bón:
Lượng phân bón tính cho 1ha: Bón lót trước khi gieo hạt, mỗi ha bón 10-15 tấn phân chuồng hoai mục hoặc 1-1,5 tấn phân hữu cơ vi sinh Biogro, 250kg lân Lâm Thao, 50kg kali clorua. Bón thúc: Lần 1 sau trồng 10 ngày, bón 13kg đạm urê, 50kg NPK loại 16:16:8; lần 2 sau trồng 25 ngày, bón 25kg đạm urê, 50kg NPK loại 16:16:8; lần 3 sau trồng 40 ngày, khi cây ra hoa rộ, bón 25kg đạm urê, 50kg kaliclorua, 75kg NPK loại 16:16:8
Cách bón: Bón vào buổi sáng hoặc chiều mát. Bón phân nên kết hợp với làm cỏ và xới vun gốc để tránh thất thoát phân bón do bốc hơi hoặc rửa trôi.
- Tưới nước: Khi cây mọc, cứ 2 ngày tưới 1 lần để cho đất thường xuyên ẩm, độ ẩm đất 70%, nhất là thời kỳ cây ra hoa, tạo quả.
- Làm cỏ: Thường xuyên làm cỏ, xới xáo và cắt tỉa lá già, loại bỏ cây bệnh tạo cho ruộng rau thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.
- Đối với các giống đậu đũa thân leo, khi trồng cần làm giàn. Khi cây có 6-9 lá thật, ngọn bắt đầu vươn dài (có tua cuốn) thì cắm giàn cho cây leo. Dùng cọc tầm vông hoặc cây nứa, cây dóc cắm giàn chữ A cao khoảng 1,5-1,8m; khoảng cách 0,5-0,6m; sau đó giăng dây để đậu leo lên giàn.
3.2.5. Quản lý sinh vật hại
- Quản lý sinh vật hại tổng hợp
+ Biện pháp canh tác: Vệ sinh đồng ruộng thường xuyên nhằm tiêu diệt mầm mống và nơi trú ẩn của sâu bệnh hại cây trồng.
+ Biện pháp sinh học: Bảo vệ thiên địch các loại sâu bệnh hại; sử dụng bẫy bả sinh học như: bẫy dính màu vàng, bẫy pheromone
+ Biện pháp thủ công: Bắt sâu bằng tay, cắt bỏ cành và lá bị bệnh đem tiêu hủy, sử dụng bẫy bả.
+ Biện pháp hóa học: Chỉ sử dụng thuốc BVTV được quy định trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam. Khi sử dụng thuốc BVTV phòng trừ sinh vật gây hại phải sử dụng theo nguyên tắc 4 đúng và theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn.
- Một số sâu, bệnh hại chính và biện pháp phòng trừ
(1) Sâu khoang: Sâu non tuổi nhỏ tập trung thành từng đám gặm ăn lá, chừa lại biểu bì trên và gân lá. Khi sâu lớn thì phân tán, ăn thủng lá chỉ để lại gân lá, có thể cắn trụi hết lá, cắn trụi cành hoa, chui vào đục khoét trong quả, nụ hoa. Khi sâu khoang phát sinh thành dịch, chúng gây thiệt hại đáng kể cho cây trồng, cây có hoa, nụ bị hại sẽ rụng, quả bị hại cũng sẽ rụng sớm hoặc thối khi trời mưa.
(2) Rệp muội: Rệp trưởng thành và rệp non bám vào tất cả các bộ phận trên mặt đất của cây trồng( thân, lá, hoa, quả) chích hút dịch. Mức độ thiệt hại do chúng gây nên phụ thuộc vào số lượng và thời gian gây hại của chúng. Khi bị hại nhẹ thì triệu chứng không rõ, nhưng khi bị nặng lá phát triển không bình thường, quăn queo, úa vàng, cây phát triển còi cọc, có thể bị chết vì bị héo vàng. Nếu là giai đoạn cỏ đang ra hoa thì cây không cho hạt giống. Nếu là bắp cải thì cây không cuốn được, rau ăn nhạt. Ngoài gây hại trực tiếp rệp là môi giới truyền nhiều bệnh virus cho cây rau. Mức gây hại kinh tế lớn, làm giảm năng suất và giá trị thương phẩm.
(3) Sâu đo: Sâu đo gây hại phổ biến ở cây họ đậu nói chung và cây đậu đũa nói riêng. Chúng rất phàm ăn nên mức độ phá hoại rất nghiêm trọng. Bướm trưởng thành của loài sâu này màu nâu. Ở giữa cánh trước của chúng có 2 đốm trắng. Sâu đo có màu xanh với những sọc sáng chạy dọc theo cơ thể. Chúng có phần đuôi to và nhỏ dần về phía đầu. Khi di chuyển, phần giữa sâu tạo thành hình cong như con người đo gang tay, vì vậy chúng được gọi là sâu đo.
(4) Sâu đục quả: Sâu non kết hoa lại, ăn phá bên trong hoặc đục vào bên trong trái non, chất phân thải làm trái bị dơ, dễ rụng. Do sâu nằm sâu trong trái nên khó phòng trị. Nhộng nằm trong các kẹt lá khô. Loài này xuất hiện nhiều trong mùa mưa.
(5) Bệnh chết héo cây con: Nguyên nhân do nấm Rhizoctonia solani gây ra: Bệnh chủ yếu gây hại ở giai đoạn cây con, làm gốc thân tóp lại, cây dễ chết.
(6) Bệnh đốm lá vi khuẩn: Nguyên nhân do vi khuẩn Xanthomonas phaseoli gây ra: Bệnh gây ra các đốm cháy rộng trên lá, trên trái đậu có những đốm nhỏ xanh nhạt, nhũn nước; sau đó trở nên nâu và khô đi, hình dạng bất thường. Phòng trừ dịch hại cây đậu đũa: Áp dụng biện pháp quản lý sinh vật hại tổng hợp, quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp; phòng trừ sinh vật hại theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn.
3.3. Thu hoạch
Đậu đũa từ lúc gieo đến bắt đầu thu hoạch khoảng 50-60 ngày. Thời gian thu quả phụ thuộc vào điều kiện chăm sóc. Nếu chăm sóc tốt thì thời gian thu hái sẽ kéo dài. Trong thời gian thu hoạch rộ, 2-3 ngày thu 1 lứa. Dùng dao cắt hay dùng tay vặn nhẹ quả, không giật mạnh làm rụng nụ hoa các lứa sau./.